Miejsce/ Kalendarz

W 2022 roku Teatr Stary w Lublinie obchodzi dwa jubileusze: 200-lecie istnienia budynku: teatru i kina przy ulicy Jezuickiej - obecnie siedziby instytucji oraz 10-lecie swojej działalności; otwarcie wystawy.

Po gruntownym remoncie następuje otwarcie Teatru Starego w Lublinie - nowej instytucji kultury w historycznym miejscu. Program działalności nawiązuje do przeszłości miejsca: składają się na niego spektakle, debaty kulturalne, filmy i koncerty.

W latach 2007–2011 budynek przechodzi rewitalizację według najlepiej zachowanych planów sprzed II wojny światowej, pod nadzorem wojewódzkiego konserwatora zabytków. Autorami projektu rewitalizacji są: Maria Balawejder-Kantor, Andrzej Kasprzak, Agnieszka Kantor-Kołodyńska i Wojciech Kołodyński z Autorskiego Biura Architektury Investprojekt-Partner 6.

Rada Miasta Lublina jednogłośnie przyjmuje uchwałę o przejęciu Teatru Starego od Skarbu Państwa. Budynek przechodzi na własność Gminy Lublin. Miasto podejmuje się wyremontowania obiektu - jest to ostatni moment, by uratować go przed całkowitą ruiną, a nawet zawaleniem.

Fundacja Galeria na Prowincji zwraca nieruchomość Skarbowi Państwa. Właścicielom fundacji zostają przedstawione zarzuty karne sprowadzenia bezpośredniego niebezpieczeństwa zawalenia się zabytku, ale sąd oczyszcza ich z zarzutów. Dwa lata będzie trwało szukanie podmiotu, który zaopiekuje się budynkiem.

Staraniem Fundacji Galeria na Prowincji budynek zostaje wpisany na listę 100 Najbardziej Zagrożonych Obiektów World Monument Fund. Obecność na niechlubnej liście ma zwrócić uwagę instytucji publicznych na potrzebę wyremontowania obiektu.

Budynek staje się własnością Fundacji Galeria na Prowincji, która podejmuje się uratowania zabytku, m.in. inicjuje projekt rewitalizacji. Kolejne próby zdobycia funduszy kończą się niepowodzeniem, stan obiektu ulega pogorszeniu. Jednocześnie odżywa w nim życie kulturalne dzięki licznym projektom i inicjatywom artystycznym.

Pożar, a w zasadzie dwa pożary dzień po dniu, niszczą fragment zabytkowych lóż stanowiących najcenniejszy element wystroju, strop, a także składowane w teatrze zabytkowe belki stropowe z.remontowanych kamienic. Przyczyną było podpalenie albo zaprószenie ognia.

W latach 1988–1992 trwają przekształcenia własnościowe. Ostatecznie gmach przechodzi w całości na własność Skarbu Państwa, sprzedany w 2/3 przez spadkobierców, a w 1/3 wywłaszczony sądownie.

Dwa ostatnie filmy, które można było obejrzeć w kinie Staromiejskim to rumuńska komedia Siedmiogrodzianie na Dzikim Zachodzie i amerykański thriller Coma; w grudniu następuje zamknięcie budynku na kilkanaście lat.

Dawne zascenie teatru zostaje przekształcone w siedzibę lubelskiego Oddziału Miejskiego PTTK.

Budynek zostaje wpisany do rejestru zabytków.

W wyniku ogłoszonego w prasie konkursu pojawia się nowa nazwa dla przedwojennego Rialto - kino Staromiejskie. Nazwa początkowo została namalowana na fasadzie, a w latach 70. na narożniku budynku pojawił się charakterystyczny kuty szyld.

Kino zostaje przejęte przez Okręgowy Zarząd Kin w Lublinie; w trakcie remontu usunięty został między innymi ozdobny żyrandol i malowana kurtyna.

Niedługo po opuszczeniu Lublina przez wojska niemieckie Makowscy wznawiają działalność kina Rialto, które przez całą wojnę znajdowało się w rękach okupanta; było to możliwe dzięki stosunkowo niewielkim stratom wojennym.

W latach 1939–1944 kino Rialto działa pod zarządem okupacyjnym. Zachowały się informacje prasowe o repertuarze z tamtego czasu - były to najczęściej lekkie filmy komediowe i obyczajowe.

Pamiętne bombardowanie Lublina z 9 września 1939, które wyrządziło znaczne szkody na Starym Mieście, niszczy także część budynku kina od strony Dominikańskiej.

W latach 1921–1939, prawdopodobnie aby przyciągnąć publiczność, kinoteatr przy ulicy Jezuickiej często zmienia nazwy: w różnych źródłach zachowały się nazwy Gwiazda, Wiedza, Adria i (obowiązująca najdłużej) Rialto.

Romuald Makowski młodszy wdraża plan kolejnej przebudowy mającej poprawić komfort użytkowania kinoteatru: powiększa widownię, instaluje nowe wyposażenie lóż i nowoczesną kabinę operatora.

Przez kilka lat kinoteatr działa pod szyldem Panteon. Makowscy prowadzą w nim różnorodną działalność impresaryjną: rozrywkową, teatralną i kinową, użyczają budynku na spotkania, wiece i odczyty o charakterze społecznym i politycznym oraz wynajmują go teatrom żydowskim, dzięki czemu zapisuje się on jako ważne miejsce dla kultury jidysz.

W teatrze zostaje zainstalowana własna sieć elektryczna obsługiwana przez dynamomaszynę. Jest to ważne unowocześnienie umożliwiające zastąpienie oświetlenia gazowego elektrycznym, a także wyposażenie kina w bardziej zaawansowane projektory.

Romuald Makowski rozważa sprzedaż budynku, jednak zamiast tego dokonuje w nim niezbędnych modyfikacji: zmniejsza liczbę miejsc, poprawia oświetlenie i wentylację; na I piętrze w miejscu dwóch środkowych lóż urządza wybite azbestem pomieszczenie, w którym umieszcza projektor i otwiera Théâtre Optique Parisien.

W latach 1905–1907 teatr czasowo zawiesza działalność z powodu nierentowności.

Wzmocnieniem komfortu i atrakcyjności swojego teatru Romuald Makowski próbuje odsunąć decyzję władz miejskich o budowie nowego, konkurencyjnego gmachu. Wprowadza m.in. oświetlenie gazowe, poprawia akustykę, zmniejsza liczbę miejsc, zamawia nową kurtynę. Nie powstrzymuje to budowy okazałego Teatru Miejskiego przy ul. Namiestnikowskiej, który wkrótce staje się najważniejszym teatrem w mieście.

Od 1865 do 1883 pod rygorem zamknięcia teatru władze gubernialne wymuszają kolejne przebudowy: nowe wyjścia, wzmocnienie schodów, stropów i pułapów, obniżenie orkiestronu i sceny, poprawę widoczności, wymianę pieców na kaflowe, ograniczenie liczby osób na wyższych kondygnacjach (a nawet zamknięcie paradyzu), zmianę oświetlenia z olejowego na naftowe.

W latach 1857–1860 przeprowadzony został pierwszy poważny remont: wnętrze lóż wyklejono papierem i pomalowano, parapety obito suknem; scenę osłoniła płócienna kurtyna z festonami; salę oświetlił dziesięciopłomienny żyrandol.

Wystawiony na sprzedaż, zadłużony teatr wykupuje Julia Makowska, córka Łukasza Rodakiewicza, i wraz z mężem Romualdem będzie prowadzić go do 1897 roku.

Najbardziej prawdopodobna data powstania obrazu Feliksa Pęczarskiego Efekt melodramy, przedstawiającego widownię paradyzu lubelskiego teatru.  

Pożar niszczy wszystkie dekoracje i garderoby, ale za to po koniecznym remoncie pojawiają się loże.

Zbudowany w ciągu czterech miesięcy teatr Łukasza Rodakiewicza rozpoczyna działalność. Nad łukiem sceny właściciel umieszcza dewizę komedii RIDENDO CASTIGAT MORES, a fasadę dekoruje zachowanymi do dziś płaskorzeźbami: ulistnionymi maskami kobiecymi i gryfami. Zespół Karola Bauera gra na początek 19 przedstawień, w tym Króla Leara Williama Shakespeare’a.